تولیدکنندگان متعددی در سراسر جهان از جمله ایران تا به امروز اقدام به ساخت و عرضه انواع گوناگونی از تابلوهای برق کرده اند و از این دستگاه‌های پیشرفته در صنعت، ساختمان‌های تجاری، اداری و مسکونی گوناگون، تاسیسات مخابراتی، پالایشگاه‌های نفت و گاز، مراکز داده‌پردازی، مراقبت‌های بهداشتی و … و همچنین در کشتی‌های بزرگ استفاده می‌شوند.
یک تابلو برق صنعتی به بخش‌های مختلف به‌هم‌پیوسته تقسیم میشود که عموما از یک بخش اصلی و یک بخش توزیع تشکیل شده است.
این دو بخش گاهی اوقات با یک بخش ترکیبی واحد جایگزین می‌شوند، که در واقع می‌تواند نقش هر دو بخش فوق را ایفا کند.
تابلوهای سوئیچ همچنین گاهی اوقات می‌توانند دارای بخش‌هایی کمکی باشند که برای اتصال دستگاه‌هایی که نمی‌توان در همان بخش با سایر دستگاه‌ها به تابلو وصل شوند استفاده می‌شوند.
در داخل تابلو برق یک یا چند شینه وجود دارد که عمدتا از جنس نوارهای مسطح مسی یا آلومینیومی هستند و درون تابلو و در جهات گوناگون نصب می‌شوند.
شینه، شمش یا رسانایی است که پایانه‌های الکتریکی دارای ولتاژ برابر، مانند ژنراتورها، ترانس‌ها و انواع سیم و کابل را به هم وصل می‌کند.
شینه‌ها جریان‌های زیادی را از طریق تابلو انتقال می‌دهند و توسط عایق ها پشتیبانی می‌شوند.
اگرچه کاربرد شینه‌های بدون روکش و لخت رایج است، اما بسیاری از انواع آنها اخیرا با پوشش عایق ساخته شده و تنها نقاط اتصال را در معرض دید کاربر قرار می‌دهند.
انواع تابلو برق صنعتی
همان طور که اشاره شد تابلوهای برق جهت افزایش سرعت، دقت و سهولت بازبینی و نصب انواع دستگاه‌ها و تجهیزات صنعتی برقی، در ساختمان‌ها و محیط‌های صنعتی و شهری گوناگونی به کار می‌روند و نیز می‌توانند از اجزای فیزیکی جریان در برابر افراد حاضر در محل و برعکس محافظت کنند.
تابلو برق صنعتی امروزه در انواع گوناگونی ساخته و در بازار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
درادامه، تعدای از انواع تابلو برق صنعتی به طور مختصر معرفی شده اند.
تابلو برق Metal Enclosed
یکی از پرکاربردترین و معروف‌ترین انواع تابلو برق صنعتی است که می‌توان آن را در محیط‌های گوناگونی مشاهده کرد.
این نوع تابلو برق دارای یک بدنه فلزی است که تمامی اجزای تابلو برق مانند کابل‌های فشار قوی، ترانس‌ها، شینه‌ها و … درون آن قرار می‌گیرند.
تابلو برق Metal Clad
همانند تابلو برق Enclosed، تابلو برق Clad هم دارای محفظه‌ای برای محافظت از تاسیسات الکتریکی گوناگون و همچنین افراد حاضر در محل به صورت متقابل است، با این تفاوت که این تابلو برق دارای محفظه‌هایی مجزا از هم بوده تا خرابی احتمالی در یک بخش سبب اختلال آسیب در کارکرد کل تابلو نشود.
تابلو برق Withdraw able یا کشویی
از انواع تابلو برق Withdrawable جهت کارایی بهتر و آسانی در کابرد آن استفاده میشود.
همچنین این تابلو برق صنعتی دارای ایمنی بیشتری در قیاس با سایر انواع آن است و به همین دلیل جهت کنترل موتورهای الکتریکی به کار می‌رود.
تابلو برق Swing
از انواع تابلو برق Swing می‌توان جهت مشاهده تجهیزات داخلی تابلو استفاده کرد چرا که دارای درب شیشیه‌ای و متحرک است.
کار با این تابلو برق به دلیل قابل مشاهده بودن تجهیزات درونی و همچنین ترکیب‌بندی داخلی به صورت قفسه راحت و آسان است، اگرچه این امکانات و ویژگی‌ها سبب بیشتربودن نسبی قیمت آن در قیاس با سایر انواع تابلو برق صنعتی شده است.
انواع تابلوهای برق صنعتی از نظر ولتاژ
تابلوهای برق از نظر ولتاژ به سه دسته تقسیم بندی می‌شوند:
تابلوهای برق ولتاژ پایین که با LV نمایش می‌دهند
ولتاژ این نوع تابلو ها معمولاً زیر 1000 ولت می باشند و استفاده عمومی تری در صنعت و ساختمان را دارند.
تابلوهای برق ولتاژ متوسط که به MV معروف هستند
این نوع تابلوها از 1000 تا 36000 ولت توانایی برق دهی به سیستم را دارند.
تابلوهای برق ولتاژ بالا که با علامت HV یا همان های ولتاژ معرفی می‌شوند
این تابلو ها توانایی تولید برق از 36 هزار تا 63 هزار ولت را دارند که معمولاً پست های برق فشار قوی می‌باشند.
هر کدام از این سه نوع تابلو از نظراستراکچر و ولتاژ و جریانی که و استفاده می‌کنند دسته‌بندی‌های مختلفی را دارند که در قسمت پایین به توضیح انواع تابلوهای فشار ضعیف و کاربرد آنها که بیشترین استفاده را در سیستم ساختمانی و صنعتی را دارا هستند می‌پردازیم.
تابلوهای توزیع ساختمانی: که جهت توزیع جریان در یک واحد ساختمانی استفاده می شوند
تابلوهای توزیع صنعتی: که جهت توزیع جریان در یک واحد صنعتی استفاده می شود.
تابلوهای بانک خازنی: که جهت اصلاح ضریب توان و کم کردن بار سلفی مدار و همچنین کم کردن هزینه قبوض برق در یک سیستم ساختمانی و صنعتی کاربرد بسزایی را دارند.
تابلوهای کنترل صنعتی و اتوماسیون یا همان تابلوهای پی ال سی: جهت کنترل فرایند سیستم های صنعتی که کاربردهای زیادی را دارند.
تابلوهای مارشا لینک: که ارتباط بین تابلوهای برق اصلی و سیستم کنترل مرکزی را فراهم می کند.
تابلوهای چنج آور: که عمل سوئیچ کردن برق بین سیستم برق شهری و دیزل ژنراتور را انجام می دهند.
انواع تابلوهای برق صنعتی داخل ساختمان
تابلو برقهای تقسیم واحد
این تابلوها کلیه سیستم روشنایی و پریزهای هر واحد را تغذیه می‌کنند این تابلوها جایگزین جعبه تقسیم در ساختمان های قدیمی شده اند و در این روش سیم کشی سامانه‌های جریان ضعیف تغذیه روشنایی و پریزهای برق کاملا از هم جدا هستند و برای آنها کلیدهای مینیاتوری از نوع B و C مجزا تعبیه شده است که در صورت اتصالی یا خطایی در سیستم تنها کلید مینیاتوری همان بخش عمل کند.
این تابلوهای معمولاً در ورودی ساختمان یا اشپزخانه نصب می شوند محل قرارگیری این تابلوها را می توان در نقشه پریزهای ساختمان مشاهده کرد که با نماد DP نمایش می دهند.
تابلو برقهای عمومی
به تابلو برقهای گفته میشود که برق مکان های عمومی یک ساختمان که همه ساکنان به آن دسترسی دارند مانند راه پله، پارکینگ، پشت بام و حیاط را فراهم می‌کند.
این تابلو که باید برای همه در دسترس باشد معمولاً در حیاط نصب میشود و در نقشه این تابلو را با GP نمایش می‌دهند سیستم‌های آنتن مرکزی، آیفون، اعلام حریق و آسانسور نیز از این تابلو تغذیه می‌کنند.
تابلوهای اصلی ساختمان یا همان کنتور برق اصلی
تابلو های اصلی تابلو یا تابلو برق کنتور تابلو برقی است که برق کلیه واحدها و فضاهای مشترک ساختمان را تامین می‌کند و در ورودی ساختمان قرار می‌گیرد.
این تابلو در نقشه با MDP نمایش می‌دهند کابل اصلی معمولا از سمت پایین وارد کلید فیوز اصلی این تابلو که از نوع قابل قطع زیر بار است میشود.
انواع تابلو برقهای صنعتی بر اساس نصب در محیط‌های مختلف
همانطور که گفته شد تابلو برق صنعتی عموما در کارخانه ها و کارگاه های صنعتی به منظور کنترل مصرف جریان برق و ایمن سازی های لازم در صنعت به کار برده می شوند؛ اما در خصوص طراحی، تولید و بهره برداری تابلو برق صنعتی همواره لازم است به شرایط محیطی جهت نصب و بهره برداری تابلوها و همچنین شرایط حفاظتی توجه کرد.
به همین منظور کارشناسان و تکنسین های متخصص در این زمینه تابلو برق های صنعتی را به لحاظ نصب در محیط و همچنین چگونگی نصب تابلوها به انواع مختلفی دسته بندی کرده اند.
در ابتدا لازم است دسته بندی تابلو برق صنعتی از نظر محل نصب را بررسی کنیم:
نصب داخلی(Indoo): به عنوان مثال نصب تابلو برق صنعتی در سوله یا داخل سالن و محیط کارخانه و کارگاه های صنعتی انجام شود.
نصب در فضای باز (Outdoor): در این حالت نصب تابلو برق ها در خارج از سوله یا سالن های کارخانجات و کارگاه های صنعتی انجام میشود.
همچنین تابلو برق صنعتی را می توان براساس چگونگی نصب در محیط های مختلف دسته بندی کرد و به طور کلی باید گفت که تابلوها از نظر چگونگی نصب در محیط به سه دسته ی تابلوهای ایستاده ثابت (فیکس)، تابلوهای ایستاده کشویی و تابلوهای دیواری تقسیم بندی می شوند و هر یک دارای انواع مختلفی می باشند که در این قسمت از مقاله به معرفی آن ها پرداخته ایم.
تابلوهای ایستاده چند منظوره: این تابلوهای چند منظوره به صورت ایستاده در محیط قرار می گیرند و می توان داخل آن ها تجهیزات کنترل – قدرت – پنوماتیکی را نصب کرد.
تابلوهای دیواری: این تابلوها به دو دسته ی توکار و روکار تقسیم بندی می شوند و عموما بر روی دیوار قابل نصب می باشند.
تابلوهای کنترل موتور: این تابلوها در دسته بندی تابلوهای کشویی قرار گرفته اند و معمولا برای کنترل موتورها کاربرد دارند.
همچنین مزیت کشویی بودن تابلوهای کنترل موتور، موجب شده تا این تابلوها در دسته ی تابلو برق های گران قیمت قرار گیرند.
تابلوهای مرکز قدرت: این تابلوها عموما برای تغذیه ی تابلوهای کنترل موتور ساخته شده اند و می توانند پس از نصب بر روی یک تابلو برق صنعتی چندین تابلو برق کنترل موتور را تغذیه کنند.
همچنین کلیدهای این دسته از تابلو برق های صنعتی از نوع هوایی می باشد.
تابلوهای مدولار: این تابلوها از جمله مدل های پیشرفته ی تابلوهای فیکس ایستاده به شمار می روند که در این تابلوها هر فیدر به شکل یک مدول در تابلو نصب می شود.
همچنین فیدرهای بالایی و پایینی به وسیله ی یک صفحه فلزی از یکدیگر جدا می شوند و عموما این تابلوها از نظر دسترسی به سر کابل به دو نوع دسترسی از پشت و دسترسی از جلو تقسیم بندی می شوند.
انواع تابلو برق صنعتی براساس سطح ولتاژ
برای دسته بندی تابلو برق صنعتی براساس سطح ولتاژ یا جریان برق، عموما دو حالت کلی فشار ضعیف و فشار متوسط را داریم و بر این اساس تابلو برق صنعتی از نظر سطح ولتاژ به دو دسته تقسیم بندی شده اند.
تابلوبرق های فشار ضعیف: سطح ولتاژ تابلوهای فشار ضعیف کمتر از 100 ولت می باشد و این تابلوها با داشتن چندین کلید قطع و اتصال جریان برق، می توانند مصرف برق سیستم را کنترل و مدیریت کنند.
همچنین این تابلوهای برق ها دارای تجهیزات مختلفی همچون تجهیزات کنترلی، اندازه گیری، نشانگر، حفاظتی، تنظیم کننده و … می باشند.
ولتاژ نامی این دسته از تابلوهای برق صنعتی معمولا تا V 690 و ولتاژ سرویس آن ها تا V400 تغییر می کند.
این تابلوها معمولا در دو نوع تابلوهای ایستاده ثابت و ایستاده کشویی ساخته می شوند.
تابلوهای فشار متوسط: این تابلوها معمولا در سطح ولتاژ 1000 الی 36000 ولت قرار دارند و در دو نوع تابلوهای فشار متوسط ثابت و تابلوهای فشار متوسط کشویی ساخته می شوند.
همچنین اجزای اصلی این تابلوها شامل بخش های مختلفی از جمله بدنه، کلید( دژنکتور) و یا کنتاکتور فشار متوسط، رله، ترانسفورماتورهای ولتاژ و جریان، لوازم اندازه گیری و تجهیزات کنترلی می شود.
انواع تابلو برق صنعتی از نظر درجه بندی حفاظتی
همانطور که گفته شد معمولا به منظور جلوگیری از خطرات احتمالی و پیشامدهای ناگهانی تابلوهای برق صنعتی به صورت یک فضای بسته فلزی ساخته شده و کاربرد دارند.
در واقع به منظور جلوگیری از نفوذ گرد و غبار و آب به داخل تابلو برقهای صنعتی، این تابلوهای برق ها به صورت فضای بسته تولید می شوند؛ اما لازم به ذکر است که بگوییم این تابلو ها براساس یک معیار آزمایش شده از نظر بسته بودن فضا، دسته بندی یا درجه بندی می شوند.
کارشناسان و تولیدکنندگان تابلو با استفاده از پارامتر IP یک درجه حفاظتی برای انواع تابلو های برق صنعتی معرفی کرده اند و این تابلوها را براساس این درجه بندی به دو دسته ی مهم و اصلی تقسیم بندی می کنند.
همچنین پس تعیین و اندازه گیری درجه حفاظتی تابلوهای برق، تابلوها مجددا در آزمایشگاه ها و با استفاده از امکانات مجهز آزمایش می کنند و در صورت تایید درجه حفاظتی تابلوها، گواهینامه یا نشان استاندارد برای تابلوهای برق صنعتی صادر می شود.
تابلو صنعتی از نظر درجه حفاظتی IP به دو دسته ی کلی تقسیم بندی می شوند که تابلو برقهای ضد انفجار و تابلو برقهای معمولی با دو درجه متفاوت این دسته بندی از تابلو های برق صنعتی را تشکیل می دهند.
تابلو برق های ضد انفجار با درجه IP68 در مقابل نفوذ آب و گرد و غبار های انفجارزا مانند گاز ایمن می باشند و تابلو برقهای معمولی دارای درجه بندی IP00 هستند.
کاربرد تابلو برق های صنعتی
همانطور که پیشتر شرح داده شد، نقش تابلو برق این است که این امکان را فراهم کند تا جریان واردشده به تابلو را به جریان‌های کوچکتر برای توزیع بیشتر درون دستگاه‌ها و تجهیزات وابسته، یا در شبکه سراسری تقسیم کند و برای این جریان‌های مختلف سوئیچینگ، حفاظت جریان و اندازه‌گیری فراهم کند.
به طور کلی، تابلوهای برق ممکن است برق را به ترانسفورماتورها، تابلوهای پنل، تجهیزات کنترلی و در نهایت به سیستم جداگانه توزیع کنند.
از انواع کاربردهای گوناگون تابلو برق‌ها می‌توان همچنین به محافظت از تجهیزات و ترانس‌های داخلی مورد نیاز در اتصالات تاسیسات الکتریکی در برابر بارش باران و برف و همچنین وزش بادهای مرطوب اشاره کرد.
همچنین تابلو برق صنعتی در انواع گوناگون آن دارای سوئیچ‌های قطع و وصل و انواع فیوزهای مختلف است و می‌تواند با خارج‌کردن هر مدار معیوب از سامانه مداربندی الکتریکی از نشت برق یا آسیب به سایر اجزا و مدارها جلوگیری کند که این مورد البته با توجه به نوع تابلو برق می‌تواند دارای جنبه‌های مختلف و سهولت انجام کار در درجات خاصی باشد.
علاوه بر حفاظت از افراد در برابر شوک الکتریکی و همچنین حفاظت از اجزای درونی تابلو در برابر عوامل طبیعی و انسانی خارجی، می‌توان با به‌کارگیری تابلو برق مناسب از زمان پایش، تعمیرات و نگهداری از تاسیسات برقی تا حد مطلوبی کاست و به تبع آن هزینه نگهداری را نیز کاهش داد.
مشخصات فنی تابلو برق صنعتی
تابلو برق صنعتی از نظر فنی به سه نوع فشارضعیف (LV)، فشارمتوسط (MV) و فشارقوی (HV) تقسیم میشود.
تابلوبرق فشارضعیف به دسته‌ای از تابلو برقهای صنعتی گفته میشود که ولتاژ یا اختلاف پتانسیل بیشینه در دستگاه‌های متصل و مدارهای موجود در آن تا 1000 ولت می‌رسد.
به دلیل اختلاف ولتاژی که تابلوهای برق فشارضعیف در مقایسه با انواع فشارمتوسط و فشارقوی دارند، بالطبع تجهیزات داخلی آنها نیز با سایر انواع تابلو برق صنعتی متفاوت است.
تابلو برقهای فشار متوسط می‌توانند بر خلاف تابلوهای فشارضعیف، ولتاژی بین 1000 تا 63000 ولت را تحمل کنند.
اجزای داخلی یک تابلو برق صنعتی در سامانه‌های برق‌رسانی همانند یک شهر درونی است که دارای انواع رنگ‌های گوناگون و کابل و سیم‌های مختلف بوده و می‌توان از هر کدام با اطلاع از نحوه کارکردشان استفاده کرد.
همچنین تابلو برقهای فشار قوی می‌توانند اختلاف پتانسیل الکتریکی بسیار بالایی را، بین 63000 تا 400000 ولت تحمل کنند.
از انواع تابلو برق در دسته‌های فوق امروزه برای نصب در انواع سامانه‌های برق‌رسانی در شبکه برق سراسری و شهری، سامانه‌های نیروگاهی و کارخانه‌جات صنعتی، مجتمع‌های آموزشی و اداری – تجاری، شهرک‌های مسکونی و واحدهای امدادی و بیمارستانی و ….
استفاده میشود.
تابلو برق‌ها با توجه به سایز، رده تحمل فشار و نوعشان به انواع تجهیزات و دستگاه‌های مختلف جهت بهینه‌سازی و تقسیم جریان، یکسوسازی، کاهش ولتاژ و … مجهز هستند.
انواع گوناگون تابلوبرق‌ها دارای تجهیزات داخلی مختلفی از جمله انواع کنتاکتور و ترانس، کلیدهای اتوماتیک، کلید گردان، ولت‌متر و سوئیچ‌های مختلف و انواع فیوزها، ریل، گلند و مقره، شینه‌های مختلف، ترمینال‌های گوناگون، لامپ سیگنال و … هستند.
همچنین از استانداردهایی که رعایت آنها جهت تهیه، نصب و راه‌اندازی انواع تابلو برق صنعتی مهم است می‌توان به IEEE، IEC و ANSI اشاره کرد که استاندارد IEC را که مخفف عبارت International Electrotechnical Commission است می‌توان به عنوان کامل‌ترین نوع استاندارد تابلو برق که در ایران هم معتبر و قابل استفاده است نام برد.
پیش از تهیه و نصب تابلو برق می‌بایست حتما موارد گوناگونی از جمله اسکلت و بدنه محفظه، پوشش‌های گوناگون، کلیدها و سوئیچ‌های کاربردی، انواع فیوزهای نصب‌شده، ترانسفورهاتورهای جریان الکتریسیته و همچنین کلیه اتصالات سیم و کابل و لامپ‌های نمایشگر بررسی شوند.
قیمت تابلو برق صنعتی
با توجه به اینکه انواع تابلو برق صنعتی، از ساده‌ترین آنها که همان تابلو برق فشارضعیف هستند تا بزرگترین و پیچیده‌ترین آنها نیاز به خرید و نصب انواع تجهیزات لازم بر روی خود دارند، تعیین قیمت دقیق این دستگاه‌ها کمی دشوار است.
با توجه به نوع تابلو برق که در واقع فضایی است جهت نصب انواع تجهیزات و اتصالات مدارهای الکتریکی، می‌توان جهت تهیه و نصب انواع فشار ضعیف آن در بازه قیمتی یک میلیون تا سه میلیون تومان اقدام کرد.
همچنین تابلوبرق‌های مختلف دارای طرح گوناگون، مانند تابلوبرق ریتال نیز می‌توانند دارای بازه قیمتی متفاوتی از 500 هزار تومان تا 5 میلیون تومان داشته باشند.
همان طور که اشاره شد تعیین قیمت تابلو برق صنعتی به ویژه تابلو برق‌هایی که دارای انواع فشارمتوسط و فشارقوی هستند به دلیل تخصصی‌تر بودن عملیات نصب و بهره‌برداری بسیار مشکل است.
تعیین قیمت تابلو برق به معیارهای گوناگونی از جمله اندازه و ابعاد، نوع پوشش بیرونی، دستگاه‌ها و اتصالات درونی به‌کاررفته در آنها، نوع آب‌بند و عایق تجهیزات داخلی، زیبایی و طرح تابلو برق و البته محل نصب آن به دلیل هزینه اپراتور بستگی دارد.
تابلوبرق‌های روبنددار استیل از انواع تابلوبرق‌هایی هستند که به دلیل جنس مواد اولیه به‌کاررفته در ساخت انواع آنها و همچنین آب‌بندی بالاتر که سبب تامین ایمنی بیشتر برای تجهیزات و افراد میشود دارای قیمت بالاتری، در حدود 20 الی 30 میلیون تومان در ابعاد بزرگ آن هستند.
منبع سایت : https://arianparto.
com/
.