سرنگ پمپی است که برای تزریق مایعات به بدن (همانند داروها، غذای مایع، گلوکز، محلول نمک و …) به صورت هوشمند با حجم مشخص و در زمان مشخص استفاده می گردد.
سیستم های تزریق با این هدف بکار گرفته می شوند که تزریق را با سرعت معین و میزان مشخصی از ماده تزریقی بر حسب تعریف کاربر انجام دهند.
این دستگاه حجم معینی از یک ماده را در بازه زمانی مشخص و با فشار کنترل شده برای اهداف تشخیص، پیش درمان و یا درمان تزریق می کند.
ثابت نگه داشتن پارامترهای خون همچون PH خون، فشار، ویسکوزیته و قند خون از اهمیت برخوردار است.
برخی داروها دارای تاثیر ناگهانی بر پارامترهای خون هستند که تغییر آن ها بر کل سیستم بدن تاثیر می گذارد.
به عنوان نمونه می توان داروهای فشار و آنتی بیوتیک ها را نام برد که بر سرعت انعقاد خون تاثیر می گذارند.
چنین دارو هایی به دقت و کنترل بالا بر روند تزریق نیاز دارند.
اصول عملکرد
سرنگ پلاستیکی حاوی مایع تزریقی در قسمت نگهدارنده قرار داده می شود.
یک تیوب به همراه ست نگهدارنده توسط یک سوزن یا کانولا (Cannula) به رگ بیمار متصل می گردد.
پس از تعیین نرخ جریان مایع، سرنگ توسط پمپ تحت فشار قرار گرفته و مایع جریان پیدا می کند.
سرعت تزریق وابسته به قطر سرنگ و نرخ جریان تنظیم شده پمپ است.
در طول زمان کارکرد پمپ، میزان نرخ جریان، حجم و فشار مایع به طور مرتب اندازه گیری شده و با رخ دادن هرگونه خطایی، آلارم دستگاه اپراتور را آگاه خواهد نمود.
پارامتر های تزریق
(Volume) حجم (CC, Liter):
VI (Volume Infused) حجم تزریق شده: پارامتری است که نشان می دهد تا آن لحظه از زمان، چه حجمی از دارو تزریق شده است.
VTBI (Volume To be Infused) حجم تزریقی: حجمی از داروی درون سرنگ که برای تزریق به بیمار در نظر گرفته شده است.
این پارامتر جنبه اطلاعاتی و کنترلی دارد.
میزان تزریق هیچ گاه بیش از VTBI تنظیمی نخواهد بود.
زمان (s ,m ,h):
مدت زمان تزریق دارو
(Rate) نرخ:
سرعت تزریق دارو یا حجم ماده تزریقی در واحد زمان برخی پارامتر ها را کاربر وارد می کند و بقیه پارامتر ها توسط دستگاه محاسبه می شوند.
(Dose) دوز:
مقدار ماده موثر در واحد حجم تزریقی.
این پارامتر در کاربرد های مربوط به داروهای شیمی درمانی و بیهوشی اهمیت پیدا می کند.
با توجه به دوز، پارامتر های حجم، زمان و نرخ قابل تغییر هستند.
فشار تزریق:
برآیند فشارها در مسیر تزریق که شامل فشار سوزن انتقال دارو به رگ، و فشار خون بیمار می شود.
این پارامتر توسط دستگاه نمایش داده می شود و به طول مسیر، نوع و ویسکوزیته دارو، فشار خون بیمار و وضعیت عروقی بیمار بستگی دارد.
Occlusion (انسداد):
میزان فشاری است که بسته به فشار خون بیمار و شرایط او، نوع دارو، نوع ست مورد استفاده توسط کاربر تعریف می شود.
دستگاه تزریق را تا رسیدن به این فشار ادامه می دهد و به محض رسیدن فشار درون مسیر به این حد آن را متوقف می سازد.
از جمله عواملی که باعث به وجو آمدن چنین وضعیتی می شوند، می توان به ایجاد گرفتگی در آنژیوکت، گرفتگی مسیر و وضعیت قرارگیری نامناسب بیمار اشاره کرد.
تزریق سریع با دکمه bolus:
تزریق دارو با حجم زیاد و در مدت زمان اندک، blous نامیده می شود.
این حالت در زمان هایی استفاده می شود که نیاز به تزریق ناگهانی دارو به بیمار وجود دارد.
به عنوان مثال در اتاق عمل زمانی که بیمار در حین عمل هشیاری خود را به دست می آورد، برای بیهوشی سریع و دوباره از blous استفاده می شود.
خاصیت Anti blous (پیشگیری از blous ناخواسته): زمانی که فشار تزریق به فشار انسداد رسد، تزریق متوقف می شود و دستگاه از فشار درون مسیر به قدری می کاهد که به مقدار فشار عادی از پیش تعریف شده برسد.
تزریق سریع با دکمه Purge:
به تزریق حجمی از محلول با سرعت زیاد گفته می شود و یا تزریق حجم بالای دارو با سرعت زیاد و در زمان کم برای پر کردن مسیر تزریق.
در ابتدا قبل از اتصال به بیمار شلنگ انتقال دارو از هوا پر است و باید با دارو پر شود و سپس به بیمار وصل شود.
در این حالت از دکمه purge جهت هواگیری استفاده می شود.
تنها تفاوت blous و purge با هم این است که در تزریق سریع توسط blous حجم تزریقی به حجم تزریقی کل اضافه می شود ولی در purge به حجم تزریقی کل اضافه نمی شود و عدد VTBI تغییر نخواهد کرد.
به عنوان مثال چنانچه حجم تزریقی توسط دستگاه 5cc باشد و 1cc هم توسط blous اعمال شود، در کل 6cc به مریض تزریق شده، ولی اگر این 1cc توسط تزریق سریع purge انجام شود، حجم تزریقی همان 5cc نشان داده خواهد شد.
KVO (Keep Vain Open):
یکی از مسائلی که باعث می شود فشار تزریق به فشار انسداد برسد گرفتگی و بسته شدن آنژیوکت داخل رگ است که علت آن می تواند انعقاد و یا لخته شدن خون باشد، که عامل آن پلاکت ها هستند که در تماس با هوا یا اغتشاش در مسیر انتقال خون باعث می شود انعقاد رخ دهد.
حال اگر تزریق ما تمام شود و جریان تزریقی دارو نداشته باشیم در محل آنژیوکت و رگ امکان ایجاد لخته را داریم.
برای جلوگیری از این اتفاق قابلیت KVO را به دستگاه اضافه کردند.
زمانی که تزریق دستگاه به اتمام رسید، آلارم stop نمایش داده می شود.
در این حالت تزریق داره پایان می یابد ولی به دلیل وجود قابلیتی به نام KVO حجمی از دارو سرعت بسیار کم در حد 1cc ⁄ h به بیمار تزریق می شود.
این نرخ از لحاظ دارویی اثری بر بیمار ندارد اما جریان مایع را در آنژیوکت برقرار نگاه می دارد و نمی گذارد مسیر آنژیوکت بسته شود.
TIVA (Total intravenous anaesthesia) (بیهوشی درون وریدی کامل):
بیهوشی در اتاق عمل با تزریق ماده بیهوشی انجام میشود و سپس با بکارگیری گازهای بیهوشی توسط دستگاه بیهوشی، این حالت در بیمار حفظ می شود.
با این حال گاز های بیهوشی اثرات منفی بر سیستم تنفس خواهند داشت.
به منظور اعمال داروی بیهوشی تزریقی از دستگاه پمپ تزریق استفاده می شود.
دستگاه بر مبنای نوع دارو و وزن بیمار، دوز دارو را محاسبه نموده مشخص می سازد برای هر یک از حالت های بیهوشی سریع و یا حفظ حالت بیهوشی پیوسته چه حجمی از دارو باید تزریق شود.
در چنین کاربرد هایی نیاز است تزریق با دقت بسیار بالا در حد 0/1cc مثبت منفی انجان پذیرد.
.